Sandarnir á Suðurlandi geyma mörg skipsflök. Sjálfsagt hafa strandað þarna tugir ef ekki hundruðir skipa í gegnum aldirnar. Mörg þeirra hafa horfið í sandinn, eyðst vegna tímans sjálfs eða sjávarfalla. Þó kemur fyrir að sandarnir skili af sér skipsflökum, eða hlutum úr þeim.
R/v Clyne Castle, botnvörpungur frá Grimsby er eitt af þeim skipsflökum sem strandaði á Söndunum og er að eyðast smátt og smátt þar til það hverfur með öllu, einn daginn.
Það var 17. apríl árið 1919 sem togarinn strandaði í Bakkafjöru.
Heimasíðan Eystrahorn (Bjartar vonir og vonbrigði) hefur að geyma mikið af upplýsingum og myndum um sögu Clyne Castle.
Clyne Castle árið 1923, þar sem hann er strandaður á Söndunum. (Heimild; Eystrahorn.is)
Strandið
Flakið í dag
Flakið af Clyne Castle er langt frá því að líta út eins og það hafi einhvern daginn siglt um höfin. Aðeins beygluð og ryðguð járnhrúga í sandinum.
Um skipið Clyne Castle
Grein í Morgunblaðinu 28. ágúst 2019 um Clyne Castle, sem og upplýsingaskilti um strandið. (Mbl 28.8.2019)Grænn punktur sýnir staðsetningu á leifum/flaki Clyne Castle. GPS hnit: 63° 56.423N – 16° 24.061W (Heimild; map.is)Loftmynd af leifum/flaki Clyne Castle – sést á miðri mynd. (Heimild/loftmynd; map.is)
Fyrr í sumar var félagi minn á siglingu suður af Gróttu. Hann var með kveikt á sónarnum og honum til mikilla furðu komu sérstök frávik fram á sónarnum og dýptarmælinum.
Fannst honum þessi frávík það sérstök að hann hafði samband og var ákveðið að skoða þau betur með neðansjávarmyndavél.
Farnar voru þrjár ferðir þar sem fyrstu tvær ferðirnar voru leiðinlegar vegna veðurs, ásamt komu upp vandræði með tæknibúnað.
Þann 06. ágúst 2021 var sjólag og veður með besta móti. Skyggni í sjónum var amk 10 metrar plús. Dýpi á þessum slóðum var um 20 metrar.
Eftir skoðanir á þessum frávikum kom í ljós að um var að ræða sérstakar klettamyndanir sem komu svona skemmtilega fram á sónar.
Hægt var að fullvissa sig um að þetta voru náttúruleg frávik út frá þeim myndum sem neðansjávarmyndavélin tók.
Lítill klettur sem stendur upp úr grýttum sandbotni. (Ágúst 2021)
Bátur sem fannst á botni Þingvallavatns í haust hefur verið aldursgreindur og er talið að hann sé frá 16. öld eða tæplega 500 ára gamall. Erlendur Bogason, kafari og ljósmyndari, fann bátinn á 4-5 metra dýpi í Vatnsvikinu þegar hann var að mynda fyrir Náttúruminjasafn Íslands.
„Samkvæmt aldursgreiningu er um að ræða elsta bátsflak sem þekkt er hér á landi,“ segir Hilmar J. Malmquist, forstöðumaður Náttúruminjasafnsins. Miðað við 95% líkur er báturinn frá tímabilinu 1482-1646 samkvæmt kolefnisgreiningu.
Bjarni F. Einarsson fornleifafræðingur hefur haft umsjón með frumathugun á bátnum, en fleiri sérfræðingar og þjóðgarðsvörður á Þingvöllum hafa komið að málinu. Tilskilinna leyfa var aflað og báturinn myndaður í bak og fyrir. Hann verður falinn Þjóðminjasafni Íslands til vörslu og umsjónar lögum samkvæmt.
Í umfjöllun um skipsfund þennan í Morgunblaðinu í dag segist Hilmar vona að unnt verði að leggja í kostnað sem því fylgir að ná bátnum upp af botni vatnsins og forverja hann.
„Báturinn er mjög heillegur, um fimm metra langur og hefur varðveist ótrúlega vel í vatninu,“ segir Hilmar. „Hann er að hluta hulinn mó og við vitum að land hefur sigið þarna, en báturinn fannst á dýpi sem stemmir við 4-5 metra sig frá landnámi. Fleiri hafa rekist á bátinn af hendingu og á þessum slóðum eru kafarar oft á ferð. Það er því brýnt að ná bátnum upp og koma honum í rannsókn og í vörslu áður en tjón verður. Það hvarflaði að okkur að þarna væri kuml, en svo er ekki. Þetta er eigi að síður mjög forvitnilegur fundur.“
10. apríl árið 1933 fórst togarinn Skúli fógeti vestan við Staðarhverfi í Grindavík.
24 mönnum var bjargað en 13 fórust í þessu slysi.
Skúli fógeti strandaður í fjörunni vestan við Staðarhverfi Grindavík (mynd; ferlir.is)
Það var aðfaranótt 10 apríl laust eftir miðnætti sem togarinn Skúli fógeti strandaði skammt vestan við vík þá, sem nefnd er Albogi. Veður var dimmt af hríð og suðaustan strekkingur. Skipið var á heimleið frá Selvogsbanka.
Skipið fylltist brátt af sjó, seig niður að aftanverðu út af skerinu um 20 mínútum eftir að það strandaði.
Skömmu eftir að togarinn seig niður, fóru ólög yfir stjórnpallinn, svo þeir sem voru í fremri reiðanum sáu, að stýrishúsið fór við og við alveg í kaf. Þrír skipsverja komust af stjórnpallinum fram á hvalbakinn en sjór skolaði hinum brátt út. Með línubyssu tókst brátt að koma taug úr á hvalbakinn og tókst björgun greiðlega eftir það.
Togarinn Skúli fógeti var byggður fyrir Alliance í Beverley í Englandi árið 1920. Hann var 348 brúttó tonn.
Staðsetning strandsins á togaranum Skúla fógeta var undan Staðarhverfi vestan við Grindavík, nánar við Olnboga. (Staðsetning ónákvæm)Staðsetning strandsins á togaranum Skúla fógeta. (Staðsetning ónákvæm)Skúli fógeti strandaður í fjörunni vestan við Staðarhverfi Grindavík, menn byrjaðir björgun á áhöfninni (mynd; ferlir.is)Skúli fógeti strandaður í fjörunni vestan við Staðarhverfi Grindavík, menn byrjaðir björgun á áhöfninni (mynd; ferlir.is)Skúli fógeti strandaður í fjörunni vestan við Staðarhverfi Grindavík, menn byrjaðir björgun á áhöfninni (mynd; ferlir.is)Skúli fógeti strandaður í fjörunni vestan við Staðarhverfi Grindavík, menn byrjaðir björgun á áhöfninni (mynd; ferlir.is)
HMCS Skeena var kanadískur tundurspillir sem strandaði við Viðey 24. október 1944. Skeena var olíuknúið gufuskip, smíðað árið 1930. Skipið tók þátt í innrásinni í Normandí og fleiri hernaðaraðgerðum.
Skipið losnaði frá akkeri en það var þá á milli Engeyjar og Viðeyjar. Skipið rak þá upp að vesturenda Viðeyjar og strandaði þar.
Fimmtán áhafnarmeðlimir fórust en 198 var bjargað. Skipverjum var skipað að yfirgefa skipið og fóru 21 skipverjar þá á tveimur björgunarflekum en þá rak inn eftir Kollafirði og björguðust sex þeirra.
Skipun um að yfirgefa skipið var afturkölluð og héldu skipverjar sem eftir voru kyrru fyrir þangað til þeim var bjargað.
Einar Sigurðsson útgerðarmaður og skipstjóri á Aðalbjörgu RE 5 tókst að flytja erlent björgunarlið út í Viðey með því að brimlenda innrásarpramma frá bandaríska hernum í Sandvíkinni. Skipið var selt í brotajárn.
Kanadíski tundurspillirinn HMCS SKEENA
Minnismerki um strandið er á vesturenda Viðeyjar en þar er minningarskjöldur og önnur skrúfa skipsins og upplýsingaskilti.
_________________________________________________
Sagt er að við köfun á strandstað Skeenu megi finna allskyns muni frá tíma strandsins.
Sjónvarpsþátturinn Landinn á Ríkissjónvarpinu (RÚV) slóst í för með Ragnari Edvardssyni, fornleifafræðingi hjá Rannsóknarsetri Háskólans á Vestfjörðum.
Ragnar Edvardsson hjá Rannsóknarsetri Háskólans á Vestfjörðum ræðir um skipsflök og rannsóknir á þeim. (Skjáskot; Landinn á RÚV 10.11.2019)
Víða var komið við í þættinum og rætt um leit og rannsóknir á gömlum skipsflökum.
Flott neðansjávarvideo af gripum í gömlum skipsflökum (Skjáskot; Landinn á RÚV 10.11.2019) (Skjáskot; Landinn á RÚV 10.11.2019) (Skjáskot; Landinn á RÚV 10.11.2019) (Skjáskot; Landinn á RÚV 10.11.2019)
Hægt er að horfa á þáttinn hér.
Neðansjávarrannsóknir á skipsflökum; Landinn á RÚV 10.11.2019
(IS) Sónar og dýptar kannanir voru framkvæmdir á Vestfjörðum á árunum 2010 til 2012. Farnir voru leiðangrar þar sem þrír fyrirfram ákveðnir staðir voru skannaðir í og við Patreksfjörð. Þrír aðrir staðir skoðaðir í Arnarfirði og tveir staðir við Tálknafjörð og einn staður í Steingrímsfirði. Í heildina voru 9 staðir skoðaðir.
(EN) Side scan and bathymetric survey in the Westfjord in 2010-2011 and 2012. We did number of small scale surveys in three places in Patresksfjordur, Three places in Arnarfjord, tvo places in Talknafjordur and one place in Steingrímsfjordur. In total 9 sites were checked.
Sónar könnun í Patreksfirði 2010. Side Scan and bathymetric survey near the coast of Patreksfjörður in the Westfjords in 2010. (Mynd AÞE / RE)Sónar könnun í Patreksfirði 2010. Side Scan and bathymetric survey near the coast of Patreksfjörður in the Westfjords in 2010. (Mynd AÞE) Sónar könnun í Patreksfirði 2010. Höfnin á Patreksfirði skönnuð.
Side Scan and bathymetric survey near the coast of Patreksfjörður in the Westfjords in 2010. Side scan sonar mosaic of the harbour in Patreksfjordur. Sónar könnun á Vestfjörðum 2010. Side Scan and bathymetric survey in the Westfjords in 2010. (Mynd AÞE)Sónar könnun á Vestfjörðum 2010. Side Scan and bathymetric survey in the Westfjords in 2010. (Mynd AÞE) Sónar könnun á Vestfjörðum 2010. Side Scan and bathymetric survey in the Westfjords in 2010. (Mynd AÞE / RE)
Köfun niður á skipsflak – ShipwreckSónar könnun á Vestfjörðum 2010. Side Scan and bathymetric survey in the Westfjords in 2010. (Mynd AÞE / RE)
Köfun niður á skipsflak – ShipwreckSónar könnun á Vestfjörðum 2010. Side Scan and bathymetric survey in the Westfjords in 2010. (Mynd AÞE / RE)
Gunnar A Birgisson fann her prammann Brodrene um 15 metrum frá gömlu steinbryggjunni við Hvítanes í Hvalfirði. Notaður var tvígeislamælir (e. side scan sonar) við leitina. Að loknum fundinum köfuðu Gunnar A Birgisson og Anton Smári Sigurjónsson í flakið af Brodrene og staðfestu það.
Mynd: Gunnar A. Birgisson (Tveigeislamynd (Side Scan Sonar / Humminbird)Sjókort Hvalfjörður / Hvítanes. ( Kort; Navionics )
Skrokkur hákarlaskipsins Lata-Brúns er fundinn. Það var kafarinn Erlendur Guðmundsson á Akureyri sem fann hann er hann kafaði í Siglufirði 1. júlí síðastliðinn.
Með honum í för var Pétur Davíðsson. Meðfylgjandi mynd tók Erlendur og sendi Síldarminjasafninu og sjást þar tvö af böndum skipsins sem rísa upp úr sandbotninum og móta útlínur skipsins. Fyrir þremur árum stóð safnið að leit sem gerð var að Lata-Brún í samvinnu við kafaraklúbb í Reykjavík þar sem Einar Magnús Magnússon og Árni Kópsson komu við sögu ásamt Björgunarsveitinni Strákum.
Líkan af Lata-Brún. Smíðað af Njerði S. Jóhannssyni. (Heimasíða; siglfirdingur.is/latibrunn/)
Leitin að þessu gamla skipi bar þá ekki árangur vegna slæms skyggnis af völdum þörungagróðurs. Lati-Brúnn var eitt af fyrstu þilskipum Siglfirðinga og byggður á Eyrinni 1857 af Jóhanni Kröyer í Höfn. Hann gekk til hákarlaveiða til 1910 en eftir það notaður til síldveiða í allmörg ár og síðast var hann notaður sem slógprammi í höfninni.
Hann sökk 1928 þar sem hann lá bundinn við Svíastaurana svokölluðu syðst á Pollinum.
Staðsetning á Lata-Brún kemur heim og saman við upplýsingar frá Jörgen Hólm og Birni Þórðarsyni frá árinu 1990 og teiknað var þá á kort Síldarminjasafsins yfir fornleifar á hafsbotni Siglufjarðar.
DiveExplorer 